Rok liturgiczny

Co to jest?

Przeżywamy pierwsze tygodnie nowego roku kalendarzowego. Przy tej okazji warto wspomnieć, że w kościele mamy również szczególny rok – rok liturgiczny. Jest to celebrowanie zbawczych wydarzeń z życia Jezusa Chrystusa. Można zatem powiedzieć, upraszczając, że w ciągu roku liturgicznego chrześcijanie przeżywają 33 lata ziemskiego życia Chrystusa w „przyspieszonym tempie”.

Ciężko jest powiedzieć kto wymyślił rok liturgiczny. Jego układ kształtował się przez wiele wieków. Na samym początku chrześcijanie obchodzili jedynie pamiątkę Zmartwychwstania Pańskiego. Okres przygotowań do Zmartwychwstania, czyli Wielki Post zaczął kształtować się około IV wieku. W tym okresie zaczęto również świętować Wielkanoc dłużej niż przez jedną niedzielę. Tak pojawił się okres 50 dni po Wielkiej Nocy.

Ks. biskup Stefan Cichy zwraca uwagę, ze Boże Narodzenie zaczęto obchodzić w Rzymie w połowie IV wieku, natomiast na Wschodzie już pod koniec wieku III obchodzono Objawienie Pańskie. Z czasem uznano, że do świąt Bożego Narodzenia także trzeba się przygotować, tak do kalendarza liturgicznego wprowadzono okres Adwentu. Okres Bożego Narodzenia na początku ograniczał się do jednego dnia, później jego okres rozszerzano w zależności od kraju. Obecnie trwa on do Niedzieli Chrztu Pańskiego, choć w Polsce kolędy śpiewamy aż do 2 lutego, czyli tzw. Matki Boskiej Gromnicznej.

Kolejno do kalendarza roku liturgicznego zaczęto dołączać obchody świąt ku czci Maryi, Apostołów, męczenników a także innych świętych. Swój obecny kształt kalendarz uzyskał po zakończeniu Soboru Watykańskiego II, czyli w 1969 roku.

Kiedy więc zaczyna się rok liturgiczny, czyli kościelny? Skoro odwzorowuje życie Jezusa, to musi rozpoczynać się od momentu Wcielenia, czyli Zwiastowania. Prowadzi nas przez Narodziny, Zmartwychwstanie, Zesłanie Ducha Świętego aż do oczekiwania na ponowne przyjście Chrystusa na końcu czasów.

Rok kościelny rozpoczyna się w pierwszą Niedzielę Adwentu, a tak właściwie już pierwszymi nieszporami poprzedzającymi niedzielę. Ten okres można podzielić na dwie części. Pierwsza trwa do 16.12 i jest oczekiwaniem na paruzję, czyli powtórne przyjście Pana. Druga część zaczyna się 17.12 i kończy 24.12, jest to bezpośrednie przygotowanie do uroczystości Bożego Narodzenia, która przypada 25.12. Następnie okres bożonarodzeniowy trwa do Niedzieli Chrztu Pańskiego.

Najważniejszym okresem w roku liturgicznym jest świętowanie Tajemnicy Paschalnej, czyli całego Triduum Pańskiego i Niedzieli Zmartwychwstania. Ten okres poprzedza Wielki Post, który trwa 40 dni. Rozpoczyna się Środą Popielcową, a kończy Niedzielą Palmową, która rozpoczyna Wielki Tydzień. Wielkanoc świętujemy 50 dni, czyli do Zesłania Ducha Świętego. Cały pozostały czas to tak zwany okres zwykły, w którego skład wchodzą 33 lub 34 niedziele. Rok kościelny kończy się niedzielą, która jest poświęcona Chrystusowi Królowi i w tym roku przypada na ostatnią lub przedostatnią niedzielę listopada.

W ciągu roku liturgicznego wyróżnia się jeszcze pewne cykle związane z czytaniami i Ewangelią. Obszerność Pisma Świętego powoduje, że rok kościelny podzielono na trzyletni cykl, który oznacza się literami A, B i C. To oznaczenie dotyczy niedziel, uroczystości i świąt. Natomiast w tygodniu czytania dzieli się na rok I i II, gdzie rok I przypada na lata nieparzyste a II parzyste.

Tak prezentują się podstawowe informacje jeżeli chodzi o podział i układ roku liturgicznego. Warto jednak jeszcze wspomnieć o tym, że różne wydarzenia w roku liturgicznym mają różne rangi. Możemy wyróżnić uroczystości, święta i wspomnienia. Te ostatnie dzielimy na wspomnienia obowiązkowe i dowolne. Dowolne można obchodzić, ale można je też pominąć traktując jak zwykłe dni roku liturgicznego. Jest to najniższa ranga obchodów liturgicznych. Wyżej od wspomnień plasują się święta, które „obchodzi się w granicach dnia naturalnego, nie mają zatem I Nieszporów”, czyli przypadają na konkretny dzień, nie posiadają swojej wigilii. Najwyższą rangę mają uroczystości, których obchód rozpoczyna się już w poprzedzający je wieczór „I Nieszporami”, a największe z nich mają nawet swoją oktawę np. Zmartwychwstanie Pańskie czy Boże Narodzenie. Ze względu na ruchomość niektórych świąt, a stałość innych często zdarza się, że w jednym dniu przypada kilka obchodów liturgicznych. Niektóre z nich mają charakter tylko lokalny (np. w obrębie danej diecezji) lub zależny od zgromadzenia, zakonu, czy stowarzyszenia do którego należy dana parafia. W takich sytuacjach sytuację rozstrzyga Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych.

© Copyright 2024 - Przystań Miłosierdzia